Mặc dù EU hiện chỉ chiếm tỉ trọng nhỏ trong tổng kim ngạch xuất khẩu gạo của Việt Nam nhưng đây lại là thị trường tiềm năng về xuất khẩu các loại gạo có giá trị cao. Vậy những tiêu chuẩn xuất khẩu gạo sang châu Âu bao gồm những gì? Hãy cùng Simba tìm hiểu trong bài viết dưới đây!
Thực trạng xuất khẩu gạo của Việt Nam sang châu Âu
Việt Nam hiện đứng thứ 7 trong số các nước xuất khẩu gạo lớn nhất cho thị trường châu Âu. Lượng gạo xuất khẩu từ Việt Nam các nước châu Âu đạt 66,26 nghìn tấn, trị giá 42,8 triệu USD trong năm 2020, ghi nhận mức tăng trưởng bình quân 24,1%/năm giai đoạn 2015-2020. Mức tăng trưởng mạnh cho thấy gạo Việt Nam đang dần đáp ứng được điều kiện và và thị yếu tiêu dùng của thị trường EU.
Tuy nhiên, xuất khẩu gạo Việt Nam sang EU còn chiếm tỷ trọng rất nhỏ (1%) trong tổng kim ngạch xuất khẩu gạo của cả nước. Khối lượng và kim ngạch nhập khẩu gạo của EU từ Việt Nam cũng còn thấp so với các nước ASEAN khác như Thái Lan, Myanmar và Campuchia. Lý do cho tình trạng này là bởi thuế suất mà EU áp dụng lên gạo nhập khẩu từ Việt Nam khá cao khiến cho giá bán bị đẩy lên, giảm khả năng cạnh tranh với sản phẩm gạo từ các nhà cung ứng lớn.
Bên cạnh đó, việc phải đáp ứng những quy định, tiêu chuẩn kỹ thuật đặc biệt nghiêm ngặt từ thị trường EU cũng khiến cho các doanh nghiệp Việt gặp nhiều khó khăn trong việc xuất khẩu gạo sang thị trường này. Khả năng đáp ứng các tiêu chuẩn về chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm của nông sản Việt Nam chưa cao, ngoài ra các lô hàng cũng chưa được đồng nhất, mẫu mã chưa đẹp.
Gạo Việt Nam hưởng lợi từ EVFTA
Trước khi có EVFTA, gạo Việt Nam xuất khẩu sang thị trường EU bị áp thuế rất cao, lên tới 45%. Thậm chí có một số nước áp thuế tới 100%. Bởi vậy, gạo Việt Nam lúc đó rất khó để cạnh tranh với các nước khác. Khi EVFTA có hiệu lực, EU dành cho Việt Nam ưu đãi thuế suất 0% với hạn ngạch 80.000 tấn gạo/năm (gồm 30.000 tấn gạo xay xát, 20.000 tấn gạo chưa xay xát và 30.000 tấn gạo thơm). Đối với sản phẩm từ gạo, EU sẽ đưa thuế suất về 0% sau 3-5 năm.
Hiệp định EVFTA đã giúp gạo Việt Nam có khả năng cạnh tranh với các nước khác, tạo cơ hội để doanh nghiệp Việt tăng thị phần xuất khẩu gạo tại thị trường EU. Với nhu cầu ngày càng tăng đối với các loại gạo đặc sản từ châu Á, chắc chắn trong thời gian tới thị trường EU sẽ tiếp tục là thị trường xuất khẩu gạo tiềm năng cho các doanh nghiệp Việt Nam.
Ngoài ra, Nhờ Hiệp định EVFTA và lợi thế lao động, đất đai, Việt Nam hiện đang có cơ hội thu hút đầu tư từ EU, chủ yếu vào các lĩnh vực chế biến thực phẩm, nông nghiệp công nghệ cao. Doanh nghiệp châu Âu đang có xu hướng tìm kiếm sự hợp tác và xây dựng chuỗi sản xuất với các đối tác địa phương, mở ra nhiều cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam tham gia vào chuỗi giá trị của họ.
Tiêu chuẩn xuất khẩu gạo sang châu Âu
Tiêu chuẩn về chất lượng
Các loại gạo nhập khẩu phải tuân thủ các tiêu chuẩn thị trường chung. Chất lượng tiêu chuẩn của lúa gạo nhập khẩu theo luật pháp châu Âu phải đảm bảo các yếu tố về độ ẩm, sản lượng gạo xát, kích thước do EU đề ra. Quy định số 1308/2013, cập nhật năm 2020 của EC đưa ra tiêu chuẩn cho gạo, cụ thể:
- Có chất lượng cao, không mùi.
- Chứa độ ẩm tối đa 13%.
- Có sản lượng gạo xát nguyên hạt 63% trọng lượng (với tỷ lệ hạt lép 3%).
An toàn vệ sinh thực phẩm
Các quy định của EU về vệ sinh thực phẩm bao gồm tất cả các công đoạn sản xuất, chế biến, phân phối và đưa ra thị trường. EU quy định về an toàn vệ sinh thực phẩm như sau:
- Quy định EC số 178/2002: Luật thực phẩm chung châu Âu bao gồm các quy trình liên quan đến truy xuất nguồn gốc, các quy định liên quan đến vệ sinh và chất gây ô nhiễm trong thực phẩm.
- Quy định EC số 852/2004: Cập nhật năm 2021 về vệ sinh thực phẩm không có nguồn gốc động vật của Nghị viện và Hội đồng châu Âu.
- Tuân thủ các hệ thống quản lý an toàn thực phẩm như ISO 9001, ISO 22000 cùng với việc áp dụng các nguyên tắc phân tích mối nguy và kiểm soát điểm tới hạn (HACCP) để đảm bảo an toàn sản phẩm.
Dư lượng thuốc bảo vệ thực vật
Năm 2017, EU đã thay đổi giới hạn dư lượng Tricyclazole trong gạo nhập khẩu vào EU giảm từ 1 mg/kg xuống 0,01 mg/kg.
- Quy định EC số 396/2005 cập nhật năm 2021 thiết lập mức dư lượng tối đa của thuốc bảo vệ thực vật trong các sản phẩm thực phẩm.
- Quy định EU số 540/2011, ngày 25/5/2011 xác định các hoạt chất được phép sử dụng và phạm vi sử dụng.
- Quy định EU số 2019/1793, ngày 22/10/2019 về gia tăng tạm thời các biện pháp kiểm soát chính thức và các biện pháp khẩn cấp trong việc quản lý hàng hóa nhập khẩu từ nước thứ ba.
Kiểm soát chất gây ô nhiễm
Để tránh tác động đến chất lượng thực phẩm và sức khỏe con người, EU đã đặt ra giới hạn cho một số chất gây ô nhiễm có thể xuất hiện quá trình sản xuất, đóng gói, vận chuyển hoặc lưu giữ.
- Quy định EC số 1881/2006, cập nhật năm 2022 quy định về nồng độ tối đa các chất gây ô nhiễm nhất định trong thực phẩm để được phép xuất khẩu vào thị trường EU.
- Quy định EC số 315/93 cập nhật năm 2009 đặt ra các thủ tục cộng đồng về chất gây ô nhiễm trong thực phẩm.
Quy định kiểm dịch thực vật
EU đặt ra các quy định liên quan đến kiểm dịch thực vật và sản phẩm từ thực vật nhập khẩu, nhằm đảm bảo các cây trồng không bị nhiễm sâu bệnh hay các sinh vật khác gây hại. Các quy định về kiểm dịch thực vật được áp dụng tại thời điểm lô hàng nhập khẩu vào EU.
- Quy định số 2005/15/EC đối với vật liệu đóng gói và vật liệu lót bằng gỗ, yêu cầu vật liệu đóng gói hoặc sản phẩm thực vật làm từ gỗ không được chứa sâu bệnh.
- Đạo luật mới về Sức khỏe thực vật của EU số 2016/2031 quy định tất cả các sản phẩm thực vật sống bắt buộc phải có chứng nhận kiểm dịch thực vật và tuân thủ các quy định về dịch hại nghiêm ngặt.
- Quy định EU số 2019/2072 cung cấp chi tiết về thực hiện các biện pháp bảo vệ chống lại sâu bệnh.
Quy định về kiểm soát thực phẩm biến đổi gen (GMO)
Chỉ có một số giống biến đổi gen đã được cho phép, được sử dụng chủ yếu trong lĩnh vực thức ăn chăn nuôi. Còn đối với sản phẩm tiêu dùng, doanh nghiệp không bán thực phẩm biến đổi gen.
- Quy định EC số 1829/2003 xác định rằng không được đưa ra thị trường các sản phẩm chứa GMO nếu không được ủy quyền và tuân thủ các quy định về gắn nhãn.
- Quy định EU số 503/2013 cung cấp chương trình nộp đơn phê duyệt có hiệu lực trên toàn EU để các doanh nghiệp có thể đưa vào thị trường các sản phẩm biến đổi gen.
Ghi nhãn thực phẩm
Quy định EU số 1169/2011 được Ủy ban châu Âu quy định những quy tắc chung cho ghi nhãn áp dụng với tất cả các sản phẩm thực phẩm. Thông tin bắt buộc về tên sản phẩm, thành phần, khối lượng ròng, ngày hết hạn, điều kiện bảo quản, xuất xứ, hướng dẫn sử dụng, đánh dấu lô và bảng tuyên bố dinh dưỡng phải được cung cấp đầy đủ trên các thực phẩm trước khi đến tay người tiêu dùng.
Quy định về truy xuất nguồn gốc và trách nhiệm của doanh nghiệp
Quy định EC số 178/2002 thiết lập các nguyên tắc chung về truy xuất nguồn gốc sản phẩm thông qua các giai đoạn sản xuất, chế biến và phân phối. Nó cũng xác định các trách nhiệm của các nhà sản xuất, các nhà nhập khẩu và các nhà phân phối trong việc đảm bảo an toàn thực phẩm.
Trên đây là toàn bộ tiêu chuẩn xuất khẩu gạo sang châu Âu mà Simba muốn gửi tới các doanh nghiệp. Mong rằng qua bài viết này, các doanh nghiệp có thể nắm được các quy định, yêu cầu khắt khe từ thị trường EU để xuất khẩu thuận lợi và tránh được những tổn thất không đáng có.
